Cevher Ne Demek Kimya? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bir Bakış
Cevher Ne Demek Kimya? Bir Terimden Fazlası
Sokakta yürürken, toplu taşımada otururken veya iş yerinde biriyle sohbet ederken bazen dilimize takılan bazı terimler, derin anlamlar taşıyabilir. Kimya kelimesi de bu terimlerden biridir. Cevher, kimyada bir maddeyi ifade eder; ama aslında cevher kelimesi sadece bir bilimsel anlam taşımaz, toplumsal ve sosyal anlamlar da içerir. Birçok durumda cevher, bir şeyin en değerli, en saf haliyle tanımlanırken, bu tanımlamalar toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet kavramlarıyla da ilişkilendirilebilir.
Bundan birkaç yıl önce, bir sivil toplum kuruluşunda çalışırken kadınların ve erkeklerin iş yerindeki eşitsizliklerine dair bir sunum yapıyordum. O gün, cevher kelimesi üzerine düşündüğümde, aslında o kadar derin bir anlam taşıdığını fark ettim ki… Herkes cevher olarak kabul edilmek istiyor. Ancak cevher sadece kimya ile sınırlı değil, toplumsal cinsiyet eşitsizliği gibi konularda da büyük bir rol oynuyor.
Cevher ve Toplumsal Cinsiyet: Ne Kadar Saf ve Değerliyiz?
Toplumda her birey cevher gibi olmak ister, yani değerli, saf, en yüksek potansiyele sahip. Fakat bunun için toplumsal cinsiyetin rolü büyüktür. Özellikle kadınlar, yıllarca iş hayatında, eğitimde ve diğer alanlarda kendilerini bu “cevher” olarak görmekte zorlandılar. Herkesin bir cevher olabilme şansı eşit değil. Toplumsal cinsiyet rolleri, kadınları ve erkekleri birbirinden farklı şekilde değerlendiriyor.
Bunun, bir gün sabah işe giderken, İstanbul’un o kalabalık caddelerinden birinde karşılaştığım bir durumu anımsatıyor. Bir kadın, sabah erken saatlerde çalışmaya gitmek için toplu taşımada yer ararken, birkaç adamın ona bakışları ve durumu nasıl yanlış yorumladıkları gözlerimin önüne geldi. Kadınlar, bazen kendilerini toplumun dayattığı normlarla birleştirmek zorunda kalıyorlar. Bu da onları, “cevher” olmaktan daha çok, sadece bir “araç” gibi hissettirebiliyor. Kadınlar, çok defa değerlerinin, varlıklarının sadece dışsal bir ölçüte bağlı olduğuna inanmak zorunda bırakılıyorlar.
Sosyal adalet perspektifinden baktığımızda, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin cevherin anlamını dönüştürdüğünü görebiliriz. Erkeklerin iş dünyasında, siyasette veya sanatta daha fazla yer bulması, onları “daha değerli” kılarken, kadınlar daima bu potansiyelini kanıtlamak zorunda bırakılıyorlar.
Çeşitlilik ve Cevher: Herkesin Kendine Ait Değerini Keşfetmesi
İstanbul’da, her gün milyonlarca insanın geçiş yaptığı bir otobüs durağında farklı hayatlar kesişiyor. Çeşitli etnik kökenlerden, dini inançlardan, farklı cinsel yönelimlerden gelen insanlar birbirlerine öylesine yakınlar ki, bazen bu farklılıkların ne kadar belirgin olduğunu unutabiliyoruz. Ama bir insanın değerli olma hali, bu çeşitliliğin içinde daha fazla anlam kazanıyor.
Bir gün, otobüse bindiğimde yanımda farklı etnik kökenlere sahip birkaç kişi vardı. Hepimiz, orada, bir yeri varmış gibi, her birimiz cevher olarak kabul edilmeyi istiyorduk. Ne yazık ki, farklılıklar bazen ayrımcılığa yol açabiliyor. Farklı kökenlere sahip bireyler genellikle daha az fırsata sahip, ama bu durum onların cevherlerini daha da değerli kılmıyor mu? Çeşitli etnik kökenlere sahip insanlar, tıpkı kimyadaki cevherler gibi, saf ve değerli olmanın herkese ait bir hak olduğunu göstermeye devam ediyorlar.
Bu durum, her birimizin değerini daha fazla sahiplenmesini, çeşitliliği kabul etmesini sağlıyor. Çeşitli grupların, aynı cevher anlayışı içinde kabul edilmesi, toplumdaki eşitlik mücadelesiyle doğrudan ilişkilidir. Herkesin kendi saf potansiyelini, kimyasını keşfetmesi ve buna saygı duyulması gerekiyor.
Sosyal Adalet ve Cevher: Adil Bir Dünyada Potansiyel
Toplumda bir insanın cevher olarak kabul edilip edilmemesi, sadece ona dayatılan kimliklerle değil, toplumsal yapıların ona biçtiği rollerle de ilgilidir. Bir insanın kıymeti, sadece dış görünüşüne ya da cinsiyetine dayalı olarak belirlenmemelidir. Sosyal adaletin olmadığı bir dünyada, cevherin değerini anlamak neredeyse imkansız hale gelir.
Bir gün, sabah işe giderken, otobüste yanımda bir adamın sırt çantasını görünce içimden şöyle geçirdim: “Birinin cevheri, onun potansiyelini ortaya koyabileceği alanla doğru orantılı.” O adamın sırt çantasında kitabı, belki de onun cephesinde var olan cevheri temsil ediyordu. Bu potansiyel, ona sağlanan eşit fırsatlar sayesinde görünür olabilirdi. Ama ne yazık ki, her bireyin potansiyelini ortaya çıkarma şansı aynı değil. Bu da, sosyal adaletin eksik olduğu bir toplumda cevherin ancak belirli gruplara ait olmasına yol açıyor.
Cevherin anlamını sosyal adalet bağlamında yeniden ele almak, herkesin eşit fırsatlar ve koşullar altında potansiyelini ortaya koyabilmesini sağlamak demektir. Bu da, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adaletin kesişim noktalarındaki mücadeleyle mümkün olabilir.
—
Sonuç olarak, cevherin kimya ile ilgili olan anlamından çok daha fazlasını barındırıyor. Her birey, toplumsal yapılar tarafından şekillendirilen kimliklerle bu cevheri keşfetmeli ve her birimiz bu potansiyeli, değerleriyle birlikte, daha eşit ve adil bir dünyada ortaya koyabilmeliyiz.